ثبت ملی، گامی درجهت جلوگیری از زخم‌های جدید بر چهرۀ بافت تاریخی شیراز

محمد فرخ‌زاده با اشاره به اهمیت ثبت ملی در جلوگیری از تخریب بافت تاریخی گفت: هرچند موضوع ثبت ملی بافت تاریخی شیراز به‌عنوان یک راه‌حل برای جلوگیری از تخریب‌ها مطرح شده است، اما حتی اگر این ثبت نهایی و تصویب شود، باید یک دستورالعمل تدوین گردد و تدابیری اندیشیده شود تا از دخالت‌های غیرکارشناسی و سلیقه‌ای جلوگیری و تعیین‌تکلیف قانونی و حفاظت شود.

معاون گردشگری استانداری فارس درباره ثبت ملی بافت تاریخی شیراز اظهار داشت: در ماه‌های اخیر اخبار مختلفی دربارۀ بافت تاریخی شیراز در سطح ملی منتشر شد، گروه‌های مختلف مسائلی را مطرح کردند که برخی از این مسائل درست بود، برخی نیاز به بررسی داشت و برخی هم در حد گمانه‌زنی بود.

 فرخ‌زاده در ادامه گفت: باید بپذیریم که انجمن‌های مردم‌نهاد تخصص‌محور یکی از عوامل توسعه و بعضاً بازدارند‌ه‌اند که وامدار کسی هم نیستند و باید به نظرات آنها توجه کرد و ازاین‌رو، همین اخبار مخابره‌شده هم برای توجه متولیان و مردم ضروری بود.

وی تصریح کرد: بافت سال‌هاست به زندگی خود در ادوار تاریخی ادامه می‌دهد، ولیکن شاید در گذشته مثل امروز ضرورت ثبت ملی بافت تاریخی شیراز احساس نشده بود، اما به‌دلیل ضرورت تدوین برنامه‌ای مدون و جلوگیری از هرگونه تغییرات غیراصولی، ثبت ملی بافت تاریخی شیراز بیش از هر زمان دیگری احساس شد.

محمد فرخ‌زاده افزود: پس از انتقال مطالب مختلف از سوی گروه‌ها، موضوع ثبت ملی بافت تاریخی شیراز برای پایان دادن به هر حاشیۀ مختلفی به ذهن رسید و آن را با استاندار مطرح کردم. بعد از نظر مثبت استاندار نامه‌ای نوشته شد، همفکری‌هایی صورت گرفت و درنهایت قرار شد این موضوع در دستورکار قرار گیرد.

معاون گردشگری استانداری فارس خاطرنشان کرد: تولیت‌های دو حرم شاه‌چراغ (ع) و آستانه (ع) موافق ثبت ملی هستند و به تازگی هم یکی از تولیت‌ها اعلام کرده است آمادگی واگذاری خانه‌های در تملک را برای مرمت و کاربری فرهنگی دارد.

فرخ زاده معتقد است که اجرای طرح توسعۀ حرم منوط به تدوین یک شیوه‌نامۀ صحیح برای حفظ، صیانت و توسعۀ منطقی بافت تاریخی است. معاون گردشگری استاندار فارس افزود: با ثبت ملی بافت تاریخی شیراز تلاش می‌کنیم اتفاقی مانند آنچه دربارۀ حفظ باغ‌های قصردشت رخ داد، البته با رفع ایرادات، اتفاق بیفتد.

او ادامه داد: تا امروز خیلی‌ها دربارۀ بافت تاریخی شیراز صحبت و انتقاد کردند، اما هیچ‌‌یک از این منتقدان گامی برای ثبت ملی بر نداشتند. خیلی‌هایشان حتی از نزدیک بافت تاریخی را هم ندیده‌اند و از ماهیت آن بی‌خبرند و حتی یک شب در آن زندگی نکرده‌اند و همین تبلیغات منفی بدون اقدام عملی خاص موجب شد در شرایطی که بسیاری از بافت‌ها در شهرهای دیگر رونق گرفته‌ و ارزش زمین‌هایشان چند برابر شده‌ در بافت تاریخی شیراز شاهد فرار ساکنان بومی و کم‌‌رغبتی سرمایه‌گذاران باشیم.

این درحالی‌است که بافت تاریخی شیراز مجموعه‌ای از زیبایی‌ها در دل این کلانشهر است که قدمت تاریخی، عرفانی، ادبی و هنری و شاهکارهای معماری دارد و با یک کالبد منحصربه‌فرد، نه‌تنها در ایران، بلکه در سطح جهان شناخته شده است.

فرخ زاده همچنین اظهار داشت: در این بافت بزرگان زیادی از جمله سعدی، ملاصدرا، سیبویه، شیخ روزبهان و بسیاری دیگر زیست کرده‌اند و وجود عبادتگاه‌های ادیان مختلف از جمله مساجد و کلیساها نشان از هم‌زیستی مسالمت‌آمیز در آن دارد.

همۀ این موارد در کنار گذرهای ارزشمندی که شاید کمتر نمونۀ آنها در دنیا پیدا شود، یک مفهوم مشخص را به ما مخابره می‌کند؛

ضرورت حفظ و صیانت بافت با همۀ ارزش‌هایش

به گفتۀ فرخ‌زاده، با ثبت ملی بافت تاریخی شیراز، یک دستورالعملی طراحی خواهد شد که هم حفظ بناهای ارزشمند بافت تاریخی و هم برنامه‌ای مدون برای مرمت خانه‌ها و هم امکان برگشت و زیست ساکنان بومی و هم کارکرد و تعامل مؤثر حرم به مجاوران و بالعکس در آن‌ دیده شود؛ در این دستورالعمل باید بخشی از نیاز گردشگران دینی و تاریخی و زائران از نظر اقامتی، خدماتی و رونق اقتصادی ساکنان بومی دیده شود. در این بافت از گذشته، بازارهای متعدد و رونق معیشتی و اعتقادی و اقتصادی وجود داشته و به همین دلیل، نیاز است با برنامه‌ریزی دقیق این رونق با تکیه بر زنده‌نگهداری مورد توجه قرار گیرد.

او همچنین دربارۀ صندوق احیای بافت‌های اطراف حرم در سطح کشور ابراز داشت: اگر این صندوق در شیراز هم اجرا شود، می‌توان هم‌زمان با ثبت ملی، تسهیلات ارزان‌قیمت برای بهسازی بافت پرداخت کرد، تا حتی ساکنان بافت که از نظر اقتصادی ضعیف هستند هم بتوانند خانه‌هایشان را مرمت کنند.

آن‌طور که معاون گردشگری استاندار فارس خبر می‌دهد با مشورت نخبگان استان مصوبۀ پیشنهادی ثبت ملی بافت تاریخی شیراز در مصوبه‌های سفر بعدی رئیس‌جمهوری هم گنجانده شده است و همچنین برای حمایت از کسب‌وکارهای بومی و صنایع‌دستی بافت، کارهای بازار هنر در محلۀ «سنگ سیاه» رو به پایان است.

فرخ زاده درخصوص وضعیت بافت تاریخی اظهار کرد: آنچه در بافت در حال رخ دادن است، بیشتر یک مرمت سطحی است و بایستی یکبار برای همیشه تمام جوانب ایجاد زیرساخت فنی و اصولی و بهسازی و بازنگری بافت به‌صورت علمی انجام شود. در ادوار گذشته بناهای تاریخی ارزشمندی در این محدوده از دست رفته است که در حال حاضر به فضاهای باز و بی‌دفاع تبدیل شده‌اند و لازم است در برنامه‌های آتی تعیین تکلیف شوند.

وی ادامه داد: هم اکنون زندگی عادی در بافت در جریان است و زائران و‌ گردشگران و فعالان اقتصادی در حال فعالیت‌اند و حالا وقت آن است این بافت با تمام داشته‌های خود برای جلوگیری از دخالت‌های غیرکارشناسی و سلیقه‌ای تعیین‌تکلیف قانونی و حفاظت شود.

معاون گردشگری استاندار فارس افزود: بافت قدیم شیراز در قلب و مرکز این کلانشهر قرار گرفته است و حدود دو درصد از مساحت کنونی شهر شیراز را شامل می­‌شود. ثبت ملی شاید یک گام برای جلوگیری از زخم‌های جدید بر چهرۀ بافت تاریخی شیراز باشد؛ زخم‌هایی که جسته و گریخته زده شده‌اند و التیامی هم ندارند تا شاهد از بین رفتن بافت تاریخی مانند آنچه در مشهد رخ داد، نباشیم.

پایان پیام / 81