شیراز در آستانه تغییر بزرگ جمعیتی؛ فرصت طلایی در حال پایان یافتن است

جعفری افزود:

شیراز؛ شهری با جمعیت ۲میلیون و۲۰۰ هزارنفر در حال ورود به دوره فرسایش جمعیت شده و در شرایطی قرار دارد که چهار شاخص اصلی وقایع حیاتی (ولادت، ازدواج، طلاق، فوت) هم‌زمان روندی نامتوازن را ثبت کرده‌اند.

در واقع این وضعیت نشان می‌دهد: شیراز از مرحله ثبات جمعیتی عبور کرده و وارد «شیب فرسایشی» شده است.

این در حالی است که انفجاری خاموش در نظام خانواده به صدا در آمده و نسبت طلاق به ازدواج به ۵۱ درصدنزدیک شده است.  
طبق این آمار در ۷ ماهه نخست  سالجاری تعداد ۴هزارو ۴۴۷ ازدواج و ۲هزار و ۲۳۵ طلاق در شهر شیراز به ثبت رسیده به عبارت دیگر به‌ازای هر ۲ ازدواج یک طلاق ثبت شده است.

ترلزل ساختار خانواده ، تضعیف امید اجتماعی  تغییر در مدل مشارکت اقتصادی زنان و مردان از جمله پیام های راهبردی این رخداد می‌توان دانست  و مهمتر این که برای نخستین‌بار شیراز وارد «حوزه پرخطر بی‌ثباتی خانواده»و مرحله شکنندگی شده است.

از سوی دیگر اختلال در توازن جنسیتی؛ مرگ‌ومیر مردان با عدد ۱۴۲ در برابر ۱۰۰ زن نیز نکته بسیار قابل تأمل دیگر است . 

برابر آمار در سال ۱۴۰۳ تعداد فوتی ها در شهر شیراز  یازده هزارو ۳۳۴ نفر بوده که شامل ۶ هزار و۶۵۴ نفر مرد و۴هزارو ۶۸۰  نفر زن می باشد.
این داده ها نشان می دهد ؛که نسبت جنسیتی فوت مردان ۱۴۲ است  یعنی به‌ازای هر ۱۰۰ زن، ۱۴۲ مرد فوت شده اندو تکرار این عدد برای دومین سال پیاپی ، بسیار هشدار دهنده است، چون این نسبت،‌ از میانگین‌های رایج:جهانی ، کشوری و شهری به‌طور چشمگیری بالاتر است واین معنا را با خود دارد که شیراز در حال از دست دادن مردان در سنین فعال است.

چهره پنهان بحران سلامت مردان
این در حالی است که بررسی تصادفی ۸۲ گواهی فوت مردان در سال ۱۴۰۳ در شیراز نشان داد ؛ سه علت اصلی فوت ، ایست قلبی در خواب ،تصادفات رانندگی ومصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر بوده است که این امر منجر به کاهش مردان در سن اشتغال، افزایش سرپرستی زنان ،فشار بر نظام حمایتی و سلامت و کاهش نیروی مولد شهری خواهد شد.

مرگ‌و میر روزانه ۳۱ نفردر شیراز و حرکت به‌سوی سال‌های پرریسک جمعیتی
در حال حاضر ثبت میانگین روزانه بیش از ۳۱ فوت، آن هم با سهم بالای مردان مؤید این موضوع است که ساختار سلامت عمومی و سبک زندگی در شیراز نیازمند بازنگری است.

ازدواج و ولادت در مسیر نزولی؛ هشدار کاهش شدید نسل آینده
از آن جا  که کاهش ازدواج به‌طور مستقیم موجب کاهش ولادت می‌شود در شیراز، هم‌زمان با افزایش طلاق و کاهش تمایل به تشکیل خانواده، ولادت‌ها طی سال‌های اخیر کاهش محسوسی داشته‌اند.

این روند، همراه با افزایش فوت، معادله ای را شکل داده که نتیجه آن قرار گرفتن شیراز در آستانه رشد منفی جمعیت است.

دماسنج جمعیتی شیراز در وضعیت قرمز–نارنجی 

دماسنج جمعیت شیراز  چهار شاخص اصلی وقایع حیاتی وضعیت ناپایدار و پرخطر را نشان می‌دهد.
در واقع برابر نمودارها واقعه ازدواج  به مرحله  هشدار و طلاق  در آستانه خطر بالا است و واقعه ولادت وفوت نیز در مراحل هشدار بلندمدت وجدی قرار دارد لذا اگر روند فعلی ادامه یابد، تعادل جمعیتی این  شهر در فاصله ۵ تا ۱۰ سال آینده دچار شکست ساختاری می‌شود.

بسته‌شدن پنجره جمعیتی؛ فرصت طلایی شیراز در حال پایان یافتن است
و اما پنجره جمعیتی، دوره‌ای است که تعداد جوانان زیاد و جمعیت سالمند کم است.

اما در کلان شهر شیراز، آمار کاهش ازدواج و ولادت وافزایش طلاق و مرگ‌ومیر مردان این پیام را می‌دهد که شیراز با بیشترین سرعت در حال خروج از دوره طلایی جمعیتی است که برخی از نتایج آن ،کاهش نیروی کار،افزایش سالمندان،فشار سنگین بر بودجه درمان و کاهش توان اقتصادی شهرخواهد بود . 

نابرابری جنسیتی فوت؛ خطری جدی برای آینده ازدواج و ساختار جمعیت
یادمان باشد؛ نسبت ۱۴۲، تنها یک عدد نیست ، بلکه تهدیدی برای، بازار کار، تعادل خانواده‌ها، نسبت جمعیت زنان آماده ازدواج و ساختار اجتماعی دهه آینده است واین مرگ‌ومیر بسیار بالای  مردان می‌تواند روند تجرد قطعی زنان را تشدید کند.

شیراز در نقطه چرخش جمعیتی؛ فرصت کوتاه، پیامدها بلندمدت
حال اگر این روند ادامه یابد؛شیراز در دهه ۱۴۱۰ وارد «شیب سالمندی سریع» شده وبا کاهش جمعیت جوان ، شاهد کمبود نیروی کار وافزایش هزینه اجتماعی و اقتصادی زندگی خواهیم بود.

وکلام اخر؛ زنگ خطر جمعیت شیراز به صدا درآمده است
زیرا بر اساس داده‌های ثبت‌شده:
*شیراز وارد مرحله هشدار جمعیتی شده است.
*خانواده، سلامت، توازن جنسیتی و آینده نیروی کار در معرض خطر است.
*پنجره جمعیتی در حال بسته شدن است.
این امارها تأکید دارند؛اگر مداخله سریع، علمی و هدفمند انجام نشود، شیراز در دهه آینده با چالش‌های بی‌سابقه جمعیتی مواجه خواهد شد.
زهرا جعفری -اذرماه۱۴۰۴

پایان پیام / 12394