از اسکرول تا سکوت

در دورانی که جهان رنگ و بوی تغییر و شتاب بی‌وقفه به خود گرفته‌است، نسل جوان ما در میان هیاهوی مصرف‌گرایی دیجیتال گرفتار آمده است؛ جریانی که همچون رودخانه‌ای پرخروش، خرد را در خود می‌بلعد و جوانه‌های اندیشه را خشک می‌کند.

این مصرف‌گرایی نه تنها بر نیازهای مادی افزوده بلکه موجی از هیاهو و فردگرایی استنباطی ایجاد کرده است که  از یک سو بذر واکنش های هیجانی و نقدهای سطحی و و از سوی دیگر گفتگو های تملق‌آمیز را در خاک جامعه گسترانده است و اینگونه در تلاطم خود جامعه ی درگیر با سیل آسیب ها و بحران ها را نه به پاسخ بلکه به جنجال و بیهودگی نظر می کشاند و این رخداد چیزی جز ازدیاد سکون و نا امیدی را در پی نخواهد داشت. نقدهایی که بدون تعمق و ژرفا، چون سرابی خیره‌کننده، چشم‌ها را می‌ربایند و تیترهایی چون شعله‌هایی زودگذر، نگاه‌ها را به خود مشغول می‌کنند.

در چنین فضایی، سیمای انسان به طرزی مبهم و سردرگم نمایان می‌شود؛ انسان‌هایی که در گرداب شبکه‌های مجازی شناورند و در میان هیاهوی نظرها و ظواهر، گم شده‌اند. آن حکمت عمیق و ژرف سنج که روزگاری آب حیات بود، اینک محکوم است به سکوتی تلخ در گوشه‌ای تاریک از کتابخانه هایی که دیگر رونقی ندارند. این حکمت، همان حکمت سینوی است که به خرد و تعادل نفس می‌پردازد و می‌تواند یکی از استوارترین مسیرها برای رهایی نسل جوان باشد.

فلسفه ابن‌سینا در این بستر، همچون نسیمی سرد و تازه است که می‌وزد و جوانان را فرا می‌خواند تا از حصار سطحیت بیرون آیند و به تامل و خودشناسی نزدیک شوند. بنابراین، در این عصر پرهیاهو که ظواهر و شعارها جای محتوای ژرف را گرفته‌اند، توجه به حکمت سینوی نه فقط یک ضرورت فلسفی، بلکه وظیفه‌ای اجتماعی و تاریخی است. بازآفرینی این حکمت در متن زندگی امروز، می‌تواند راهی باشد برای بازجستن آرامش از درون، خردورزی به جای هیاهو، و تعقل به جای انفعال.

این همان چراغی است که می‌تواند نسل جوان را در میان گرداب مصرف‌گرایی دیجیتال، به ساحل امن حکمت، خرد و معنویت رهنمون شود.امروز در جامعه ی ما، چهره‌ای تازه از سردرگمی فکری هویدا شده است؛ جایی که جلوه‌های آراسته‌ی اطلاعات جای فهم راستین را گرفته‌اند. مهم نیست کودک باشی یا نوجوان و جوان و حتی کهنسال!معلم یا دکتر! منتقد یا خبرنگار! همه انگار گیر کرده اندو این بساط برای هر نسلی جاری و مهیاست !

انسان امروز ما، در غرقاب انبوه داده‌ها، مجال تأمل و سنجش را از کف داده و شبکه‌های پُرشتاب ارتباطی، نظرهای گذرا را به جای دانش عمیق نشانده‌اند.سرعت، بر دقت پیشی گرفته و مرز میان آگاهی و توهم آن، به گونه‌ای محو شده است که گفت‌وگوهای جمعی بیشتر به واکنش‌های آنی و بی‌تعمق می‌مانند.این دنیای پرهیاهو انسان را به سوی نوعی بی‌قراری فکری سوق داده؛ بی‌قراری‌ای که در آن همه چیز در دسترس است ولی فهم ژرف، کم‌یاب شده است.

در چنین فضایی، عادتی فراگیر چون اسکرول بی‌پایان و مصرف‌گرایی دیجیتال شکل گرفته و سکوت و تأمل، ارزشمند و کمیاب شده‌اند.راه نجات اما نه در فاصله گرفتن از جهان، که در بازشناخت خویشتن است؛ بازشناختی که در پرتو حکمت ایرانی و اندیشه‌ی ابن‌سینا بازمی‌تواند سر برآورد.

ابن‌سینا، نفس انسان را ظرفی می‌داند که باید با خرد، تعادل و تربیتی ژرف آراسته گردد؛ نگاهی که در روزگار ما، وقتی الگوریتم‌ها ذهن را به سمت لذت‌های زودگذر می‌رانند، معنا و اهمیت تازه‌ای یافته است. از دیدگاه ابن‌سینا، حقیقت تنها در پرتو عقل آشکار می‌گردد و توهم، هر چند آراسته، انسان را از راه سعادت بازمی‌دارد.

امروزه دنیای دیجیتال مرزی نازک میان واقعیت و وهم کشیده و ذهن‌ها را به سوی سطحی‌نگری عادت داده است.تربیتی که ابن‌سینا آن را فرآیند ساختن نفس از درون می‌داند، جای خود را به هیجان‌های گذرا و تأییدهای مجازی سپرده و آرامش درونی، از جایگاه خود به اضطرابی پایدار بدل شده است؛ اضطرابی که نفس را از خویشتن اصیل بازمی‌دارد.

ابن‌سینا سعادت را در انس با معرفت و تعادل قوای نفسانی جست‌وجو کرده است و این تعادل در جهان امروز به سبب تحریک پیوسته‌ی خواسته‌ها و تضعیف قوای عقلانی برهم خورده است. بازسازی این توازن، نیازمند تربیتی است فراگیر که عقل را استحکام بخشد و اراده را نیرو دهد. حکیم پارسی گام نخست سلوک را اراده دانسته است؛ اراده‌ای که می‌تواند جوانان امروز را در برابر فشارهای دنیای دیجیتال نگه دارد.اگر خانواده، مدرسه و مربیان با الهام از این حکمت، بستر مناسبی فراهم کنند، می‌توانند تفکر انتقادی، خودآگاهی و تعادل درونی را در نسل نوین بپرورانند. چنین تربیتی زمان پراکنده‌ی اسکرول‌های بی‌پایان را به سرمایه‌ای برای رشد و ژرف‌نگری بدل خواهد کرد.

نشانه‌هایی از چنین بازگشتی در جوانانی که به کتاب، گفت‌وگو و خلوت پناه برده‌اند هویداست و اینان ثابت کرده‌اند راه رهایی هنوز باز است. اگرچه مصرف‌گرایی دیجیتال به ظاهر پرزرق و برق است و انسان را از مسیر کمال درونی بازداشته است اما حکمت ابن‌سینا با چراغ عقل و تعادل، راه بازگشت را روشن کرده است.

فاصله‌ای میان اسکرول و سکوت نیست، جز تصمیمی آگاهانه برای بازگشت به خود؛
راهی که باید با نور عقل پیموده و با اراده‌ای استوار ادامه یابد؛ راهی که از سطح به عمق و از هیاهو به معنا می‌رسد.

پایان پیام / 12391