خودکشی فرزندان؛ پایانی تلخ بر جدال والدین

به گزارش خبرنگار گنجینه فارس، "یک فنجان آگاهی" مجموعه‌ای از مباحثی است که قرار است از این پس در رسانه خبری تحلیلی گنجینه فارس، منتشر شود. هدف از انتشار این مطالب، آگاهی بخشی به مخاطبان و انعکاس مشکلات و مسائلی است که شاید هر یک از ما به نوعی درگیر آن بوده و راهکاری برای آن نمی‌یابیم.

در این بخش، یا تجربه زیسته افرادی به اشتراک گذاشته می‌شود که فرد مدت‌ها درگیر معضل و مشکل مطرح شده می‌باشد و یا مشکل مطرح شده و مشاور و کارشناس ارائه راهکار میدهد.

 همچنین قرار است از این پس در بخش "یک فنجان آگاهی"، موضوعات و مسائل مربوط به خانواده، فرزند پروری، آسیب‌های اجتماعی، الگوی رفتاری والدین، ارتباط صحیح زوجین با یکدیگر و هر آنچه که در حوزه خانواده و ارتباطات اجتماعی، و مباحث روز می‌گنجد توسط کارشناسان و مشاوران خبره بحث و گفتگو می‌شود.

موضوعی که در این شماره "یک فنجان آگاهی" به آن می‌پردازیم پدیده‌ای است که اگرچه از بدو خلقت تاکنون وجود داشته؛ اما در سال‌های اخیر با تغییرات جهانی و ارتباطات گسترده بین کشورها، نوع، میزان و حتی سن گرایش به این آسیب اجتماعی نیز تغییر پیدا کرده است.

آسیب اجتماعی و یا پدیده‌ای به نام خودکشی که امروزه در بین جوانان و نوجوانان رو به افزایش است، موضوعی است که گریبانگیر اکثر خانواده‌هاست و در این راستا شاید بهترین و تنهاترین راهکار مواجهه با آن، توانمندسازی والدین در مقابله با این پدیده، صلاح سبک زندگی و الگوی رفتاری خانواده‌ها با فرزندان و همچنین کاهش تعارضات موجود بین والدین است. چرا که تعارضات خانوادگی یکی از موضوعات مهم در مباحث خانواده به شمار می رود.
کانون خانواده‌ای که بر اثر تعارض و جدال بین اعضای آن آشفته است، محیط امن روانی و روحی که در آن باید وجود داشته باشد را از اعضای خانواده می‌گیرد و باعث به وجود آمدن مشکلاتی برای اعضای آن می‌گردد.

این در حالی است که اگر با تعارض به وجود آمده در بین اعضای خانواده به طریق درستی برخورد شود، در نهایت به رشد رابطه کمك می کند، در غیر این صورت نه تنها رفع نخواهد شد بلکه، به تداوم رابطه آسیب می‌رساند.

در این بین وجود تعارض باعث می‌شود تا به طور طبیعی واکنش‌هایی چه از جانب والدین و چه از جانب نوجوان به چشم بخورد. از جمله این واکنش‌ها می‌توان به اضطراب اجتماعی و در مراحل بالاتر به گرایش به خودکشی اشاره نمود.

آمارهای جهانی نشان می‌دهند خودکشی در دهه‌های اخیر رو به افزایش بوده و الگوی سنی آن در حال تغییر است. در مطالعات ملی ایران نیز میزان خودکشی یک تا یک در صدهزار نفر برآورد شده است.

واقعیت آن است که خودکشی پدیده‌ای چندوجهی است، که عوامل متعدد روان شناختی، جامعه شناختی و فرهنگی در بروز آن نقش دارند.

کاهش سن خودکشی در نوجوانان زنگ خطری برای والدین؛

در این شماره به سراغ محمد کشاورز استاد دانشگاه و مدیر مرکز مشاوره و خدمات روان‌سناختی اداره آموزش و پرورش شهرستان مرودشت رفته تا در خصوص این موضوع گپ و گفتی با وی داشته باشیم.

کشاورز بر این باور است که خودکشی یک پدیده پیچیده زیستی، روانی و اجتماعی است و عوامل تنش آفرین در زندگی مثل مشکلات مالی، اجتماعی، ناامیدی اجتماعی، ناپایداری شغلی می‌توانند باعث ایجاد آن شوند که در سبب‌شناسی آن، اختلالات روانپزشکی مثل افسردگی اساسی در صدر علل قرار دارند.

این مدرس دانشگاه می‌گوید: خانواده‌هایی كه اختلافات شدید خانوادگی دارند، پتانسیل بیشتری برای خودکشی اعضا، به وجود می‌آید.

این کارشناس مشاوره، معتقد است که میزان این پدیده تقریبا در پنجاه سال اخیر ۶۰ درصد افزایش یافته، از طرفی  براساس آمارهای جهانی در دو گروه سنی جوانان ۱۵ الی ۳۵سال و افراد مسن بیش از ۷۵ سال بیشترین میزان را دارد؛ اما متاسفانه بر اساس آمارهای موثق، در ایران بالاترین میزان آن مربوط به جوانان زیر ۳۰ سال است.

مدیر مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی اداره آموزش و پرورش شهرستان مرودشت، این پدیده را یک تراژدی برای خانواده و دوستان می‌داند كه ممکن است زندگی آنها را از جنبه‌های مختلف روان شناختی ،اجتماعی و اقتصادی تحت تاثیر قرار دهد.

به گفته او تحقیقات نشان می‌دهد كه اگر این مشکل در زندگی یک فرد اتفاق بیافتد تا ۵۸۰ نفر درگیر آن می‌شوند.

کشاورز میانگین شاخص آن را در كشور ۱۵۰ در یک صدهزار نفر عنوان کرده و می‌گوید: متأسفانه میانگین شاخص آن در استان فارس  ۱۹۰ در یک صدهزار نفر است.
به عقیده این مشاور امور تربیتی، این پدیده در دنیا فرایند نزولی دارد ولی در كشور ما صعودی است و تا چند سال دیگر از سرطان هم بیشتر خواهد شد. چرا که در ساله‌های اخیر در دانش‌آموزان متوسطه اول و دوم بیشتر شده است.

پسران چهار برابر بیشتر از دختران در معرض خودکشی هستند

کشاورز پسران را گروهی عنوان می‌کند که ۴ برابر بیشتر از دختران در معرض خودکشی هستند و ادامه می‌دهد که اجتناب از صحبت كردن درباره این موضوع به كودكان و نوجوانان كمکی نمی‌كند بلکه باید به آنها آموزش داد تا در مورد مشکلات‌شان صحبت كنند.

این مدرس دانشگاه در ادامه به علائمی همچون كناره گیری از خانواده و دوستان، انزوای اجتماعی یا ایزوله شدن اجتماعی، تغییر در عادات خواب(بیخوابی و یا بیداری شبانه)، تغییر در عادات غذایی پرخوری و یا كم خوردن، یا تغییرات روان‌تنی اشاره می‌کند که در نهایت منجر به پدیده شوم خودکشی می‌گردد.

او می‌گوید: گاهی كودک بدون هیچ علت واضح و یا علت پزشکی فقط از درد و ناراحتی در قسمتی از بدن شکایت می‌كند که معاینات و آزمایشات نیز چیزی را نشان نمی‌دهد. علائمی از جمله سردرد، معده درد، خستگی بیش از حد و سایر دردها و ناراحتی‌هایی كه قابل توضیح نیستند. و این زنگ خطری است برای والدین.

تغییرات در مدرسه از دیگر نشانه‌هایی است که کشاورز به آن اشاره کرده و می‌گوید: این كاملاً طبیعی است كه بچه‌ها در طول فرآیند یادگیری فراز و نشیب‌هایی را تجربه كنند، اما الگوی تغییر منفی، اُفت عملکرد تحصیلی، كاهش تعامل با معلمان و بچه‌ها در مدرسه و عدم علاقه به مدرسه رفتن می‌تواند علامت هشداری باشد كه كودک به كمک نیاز دارد.

اشتغال ذهنی با مرگ

این کارشناس امور تربیتی بر این باور است که افراد طلاق گرفته، بیوه و مجرد، خطر بیشتری برای دست زدن به پدیده شوم خودکشی نسبت به افراد متأهل دارند. همچنین در مطالعات ایران، افراد بیکار، زنان خانه‌دار و دانش‌آموزان، بالاترین میزان اشتغال ذهنی به مرگ را دارند.

به گفته این استاد دانشگاه، به طور كلی دهمین علت فوت در تمام گروه‌ های سنی و سومین علت فوت در جمعیت ۱۵ تا ۲۴ سال، خودکشی می‌باشد.

کشاورز می‌گوید آمارها نشان می‌دهد که ۹۰ درصد افرادی که ر اثر این پدیده فوت کرده‌اند، قبل از آن با یک نفر حرف زده‌اند، بنابراین شناسایی به موقع و ارزیابی آن و متعاقب آن طراحی برنامه‌ای برای مدیریت این پدیده، از مهمترین و حساس‌ترین وظایف روانشناسان بهداشتی درمانی و سایر سازمان‌ها است.

کشاورز در پایان به عوامل دیگری که در این پدیده شوم موثر هستند و همچنین راهکارهایی که والدین را توانمند می‌سازد تا در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی، بتوانند به فرزندشان به موقع و مناسب کمک کنند، اشاره کرد که در ادامه و در شماره بعد “یک فنجان آگاهی” تقدیم مخاطبان خواهد شد.

گزارشگر: سمیه رعیتی

پایان پیام / 10268