نگاهی به تعارض ترامپ و نتانیاهو: رقابت برای تعیین بازی در خاورمیانه

به قلم داوود حشمتی:

 اگر فکر می‌کنید ترامپ و نتانیاهو در پرونده ایران دچار تضاد شده‌اند، اشتباه می‌کنید. اگر هم تصور می‌کنید هیچ شکافی میان آنها وجود ندارد، باز هم در اشتباهید. شکافی که در این روابط شکل گرفته، نه در پرونده ایران، بلکه در «تعیین دستورکار نتانیاهو برای ترامپ» است.

ترامپ به خوبی می‌داند که برای تأثیرگذاری در خاورمیانه نیاز به لابی صهیونیستی دارد، اما در عین حال نمی‌خواهد هر روز دستورالعمل‌هایی که نتانیاهو برایش تعیین می‌کند، اجرا کند. او نمی‌خواهد به یک «عروسک خیمه‌شب‌بازی» برای نتانیاهو تبدیل شود. 

اما اسرائیل همیشه خواسته که بازیگران آمریکایی در منطقه طبق نقشه او عمل کنند و دستورکار فعالیت‌های واشنگتن در خاورمیانه را او تعیین کند.

این شکاف، به معنای واقعی کلمه، در نحوه تعریف سیاست‌های منطقه‌ای آشکار می‌شود. ترامپ می‌خواهد از بند «دستورکاری که اسرائیل برایش تعیین می‌کند» رها شود. این گره‌گشایی از آنجا شروع می‌شود که ترامپ دیگر نمی‌خواهد تحت‌نفوذ و تعیین دستورکار توسط اسرائیل قرار داشته باشد. بلکه به دنبال این است که سکان فعالیت در اختیار خودش باشد.

بایدن نیز به نوعی این مسیر را می‌خواست، اما نتانیاهو اجازه نداد. بایدن تلاش داشت تا با کاهش تمرکز بر خاورمیانه، تمرکز خود را به سمت چین، تنگه مالاکا و مهار اژدهای شرقی معطوف کند، اما اسرائیل با این استراتژی مخالف بود. در 7 اکتبر، این نتانیاهو بود که فرصتی را برای خود فراهم کرد تا آمریکا را در خاورمیانه حفظ کند و دستورکار جدیدی برای واشنگتن به وجود بیاورد.

اما اینجا ترامپ وارد عمل می‌شود. او می‌خواهد که خود کنترل اوضاع را در دست گیرد. به اسرائیل می‌گوید: «من دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای را کنترل کردم، پس من را رها کن!» اما مشکل اصلی در رابطه اسرائیل و ایران تنها به موضوع هسته‌ای محدود نمی‌شود. در نهایت، اسرائیل خواهان «حضور دائمی آمریکا در منطقه» است.

در این نقطه، مسئله تنها در مقابله با ایران و تهدیدات هسته‌ای نیست؛ بلکه به آن چیزی باز می‌گردد که ترامپ می‌خواهد و نتانیاهو نمی‌خواهد: «کنترل بر دستورکار منطقه‌ای». ترامپ می‌خواهد حاکمیت تصمیمات خاورمیانه را به دست خود بگیرد، در حالی که اسرائیل این کنترل را در دست خود می‌خواهد. این جنگ قدرت در دل سیاست‌های منطقه‌ای میان آمریکا و نتانیاهو همچنان ادامه دارد.