گردشگری عشایر در ییلاق نمایشگاه گردشگری پارس

عبدالرضا حیدری اردکانی/

گردشگری صنعت بدون دود امروز جهان،کلید موفقیت کشورهایی شده است که توانسته اند با سیاست و برنامه ریزی مدون و اصولی، درهای توسعه و تولید ثروت را بر روی کشور و مردمشان باز کنند. صنعتی جهانی که بر پایه متنوع ترین ساختار ها و اشکال بنا نهاده شده است. گردشگری غذا تا ادبیات و فرهنگ و تاریخ و از سلامت و ورزش و زندگی عشایر تا آداب و رسوم  ملی و مذهبی ، متنوع ترین صنعت روز دنیا را ساخته است.

ایران،کشور پهناور و سرشار از تمدن ها و فرهنگ های زایا و مانا با جاذبه هایی بی نظیراز هنرمندی در قالب آفریده های فردی و اجتماعی، یکی از متنوع ترین و دیدنی ترین کشورهای جهان به اعتبار سرمایه های تاریخی،ادبی، فرهنگی و صنایع دستی است.

سراپرده سیزدهمین نمایشگاه بین المللی گردشگری وصنایع دستی پارس، کم کم برپا می شود تا زیر این چتر رویایی توانمندی های ناب گردشگری ایران به بازار تماشا عرضه شود. یک از بخش های ویژه این نمایشگاه، توجه ویژه به گردشگری عشایر و راه اندازی میز ملی گردشگری عشایر به میزبانی استان فارس است که می تواند حرف های تازه ای برای گفتن داشته باشد، البته اگر متولیان این حوزه برنامه ریزی مدونی برای آن انجام داده باشند.

پایت را که در چادرعشایری بگذاری، روحت به پرواز می ایستد. سقف سیاه چادرشان برای مهمانی و مردم داری تا آسمانها بلندی دارد. زندگی ییلاق و قشلاق، کوچ از سرما به گرما و بالعکس، چرخش زندگی را به تصویر می کشدکه خورشید را دنبال می کنند تا همواره درپرتو نورزندگی ادامه یابد.

کوچ نماد زندگی

(( مرد ایلی بیهوده راه نیفتاده است. او از فقدان مسکن آواره و دربه در نشده است. چادر مجهز دارد. آنچه او را به این حرکت جانفرسا وا می دارد، معیشت و کسب معیشت است. مرد ایلی توریست و جهانگرد نیست...))

این جمله های استاد بهمن بیگی، آنکه سرمایه های گرانسنگ عشایر را در قالب تعلیم و تعلم عشایر جهانی کرد، می تواند معیاری برای توجه به سرمایه های سرگردان عشایر درحوزه های مختلف باشد. زندگی عشایری گونه ای ماندگار از زندگی است، که قدمتی به  اندازه تاریخ بشریت دارد. زندگی که درآن ایستایی معنایی نداشته و اصل بر رفتن است. کوچ، واژه ایست که برای عشایر طعم و رنگ زندگی می دهد. آنچه بنای این نوع زندگی را نهاده است عشق به زندگی ای پویا، با تامین نیازها درپرتو تلاش و خودسازی است که کمترین وابستگی به خارج از محیط زندگی را در پی داشته باشد.

عشایر، اولین زندگی های اجتماعی

 زندگی روییده بر شانه های کوچ، اسباب و احوال خاص خودش را دارد. نیاز، باعث شده است تا هر آنچه لازمه یک زندگی اجتماعی است در این قبیله خانه به دوش شکل گیرد. عشایر آیینه تمام نمای شکل گیری اولین مدنیت ها و زندگی های اجتماعی و گروهی در قالب ایل است. ایل، نماد همزیستی، حمایت و همدلی و سیاست واحد در شرایط متفاوت در عشایر است. آیین ها در آیینه عشایر، نمود و تجلی صمیمی و دل انگیزی دارد. هر صفحه از این کتاب هزار رنگ ، (هزار و یک شب ) خاطره و داستان را در خود پرورش داده است. زندگی عشایری دور از هیاهوی شهری و تکنولوژی و رفتارهای پاستوریزه شده و خشک امروزی، صاحب فرهنگی غنی و داشته هایی بی نظیر و ارزشمند است.

 دیدنی ترین جاذبه عصر تکنولوژی

عشایر، جاذبه ای ناب و بکر که از آغاز حیات بشر تاکنون زنده و پویاست و در آن تاریخ و فرهنگ و اصالت ریشه دارد. مهد هنرمندی و هنرنمایی زنان و مردان است . یکی از کم نظیرترین جاذبه های اجتماعی که درآن توانمندی با هنرمندی پیوستگی عجیب دارد. کوچ نشینی کهن ترین شیوه زندگی بشری با حفظ آداب و رسوم،  فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها، زبان و پوشش و گویش ها، در عصر حاضر می تواند دیدنی ترین جاذبه عصر تکنولوژی و ماشین باشد.

زندگی جذاب و شیرین که در آن آیین های منحصر بفرد جریان داشته و پشت هرکدام از آنها ، روایتی کهن تا اسطوره و اعتقاد ریشه دارد. سبک و سیاق خاص زندگی عشایری سرمایه ای گرانبها برای رونق گردشگری و جذب توریست از سرتاسر جهان است.

سرمایه های متنوع  و جذاب عشایر

مسکن عشایرکه سیاه چادر نام دارد، صنایع دستی، ظروف و دست ساخته های زندگی روزمره عشایر تا غذاهای دلچسب محلی جان و دل را در زیر این خانه های یکرنگ و صمیمی آرام و مهربان می کند. از سوی دیگر عشایر با زبان موسیقی خاص خود، پوشش های رنگارنگ زنان و حماسه ای که در پوشش مردان هویداست، روی دیگرارزشمندی های عشایر را به صحنه تماشای گردشگران آورده است.

گردشگری ادبی خاص در عشایر

آواز لالایی مادران و روایت ها و داستان ها و حماسه هایی که نسل به نسل و سینه به سینه در میان عشایر رواج داشته است می تواند بخش مهمی از گردشگری ادبی را بر دوش گیرد، زیرا که صمیمی ترین واژه ها را از لبان ساده و صادقترین زنان و مادران ایل شنیدن، خیال انگیز و رویایی خواهد بود. رقص دستمال ها در مراسمات ایلی و عشایری، هماهنگی رویایی آنها با نُت ها که همراه زنان عشایر زاده می شود، گویی در ژن های آنها خانه کرده است و  در نسل هایشان جاری است.

تبلیغات و میز ملی عشایر

میز ملی گردشگری عشایر به گستردگی همه ایران است، زیراکه در همه استانها زندگی عشایری و ایلات و اقوام بزرگی حضور دارند که چرخ بخشی از اقتصاد،کشاورزی و دامداری کشور را به گردش درآورده اند. توجه ویژه به همه بخش های زندگی عشایر می تواند این میز را به سکوی پرتاب گردشگری عشایر تبدیل کند. معرفی بخش به بخش این زندگی رویایی با تولید محتواها و مستندهای جذاب و حرفه ای به رونق این بخش از گردشگری کمک شایانی خواهد کرد. تبلیغات رکن موفقیت هر صنعتی است و صنعت گردشگری بدون تبلیغات، آهن سرد کوبیدن است. این خلاء در همه بخش های گردشگری استان نمایان است و در گردشگری عشایر، بارزتر و برجسته تر. دراین بخش می طلبد با همفکری اهالی فرهنگ و هنر و رسانه ها طرحی نو درانداخت.

صنایع دستی برگ برنده عشایر

هنرمندی های زنان و  و مردان عشایر با استفاده از ابتدایی ترین ابزار و عموما از هرآنچه خود کاشته و برداشته اند برای هر گردشگر داخلی و خارجی جذاب و دیدنی خواهد بود. آنچه بر دار قالی شان نقش می بندد،آنچه بر سینه گلیم  و گبه و گچمه می نشیند، و آنچه در تار و پود لباس ها و دستمالهایشان به آسمان پر می گشاید، جلوه ای از باورها و اعتقادات است که با سرانگشت رنگ ها به خامه تحریر در می آید. عشایر شعور چگونه زیستن و شور زیستن را با هم دارد. دیدن مشک های پرآب ، سیاه چادرهای بزرگ میهمان نواز با آن همه گبه ، گلیم ، جاجیم و جاقرآنی که کتاب اعتقادشان را دربرگرفته، قاب عکسی دیدنی و تماشایی است.

 این هنرمندی عشایر بویژه زنان آنها که در قالب صنایع دستی جلوه کرده است، برگ برنده عشایر در تحول اقتصاد عشایر در وهله اول و اقتصاد گردشگری کشور است. دست بافته هایی که با کیفیت و زیبایی منحصربفردشان از سرتاسر جهان خواهان دارند.فقط همتی می طلبد تا با بازاریابی و بازارسازی محصولات عشایر را راهی بازارهای جهانی کرد. صنایع دستی سرزمین پارس، این پتانسیل را دارد تا کشور را از وابستگی به نفت بی نیاز کند.

نفت یا صنایع دستی

شایدروزی برسد که نفتی نماند یا درب چاه های نفت را ببندیم و با گردشگری عشایر و صنایع دستی و تمدن و تاریخمان رودهای تحول اقتصادی و شکوفایی را در کشورمان جاری و ساری کنیم تا با اشتغال پایدار در این بخش، رفاه اقتصادی و سربلندی هرچه بیشتر مردمانمان را شاهد باشیم.

آنچه تاکنون برای جذب گردشگردر بخش عشایر که خود مجموعه ای بی نظیر در گردشگری امروز به شمار می آید انجام شده است نه در شان و جایگاه عشایر بوده است و نه در حد و قواره  گردشگری استان فارس. برپایی چند غرفه و نمایشگاه کوچک و چند سیاه چادر که در آن آش و نان تیری و روغن حیوانی بفروشند ، گردگشری عشایری نیست. گردشگری عشایر، ایجاد دهکده های عشایری با بسترهای اسکان، عشایر گردی ، تجربه و لمس واقعیت های یک زندگی ایلیاتی و ارایه خدمات وتبلیغاتی است که تلویزیون های کشورهای جهان را تسخیر کند و از این راه هزاران دلار و یورو و درهم ارزآوری برای کشور داشته باشد. اینک ما و عشایر و یک نمایشگاه بین المللی و سرمایه های سرگردان عشایر که چگونه آن را به مشتاقان، گردشگران و تماشاگران زیبایی ایل و زندگی عشایری نشان خواهیم داد.